Yeni Eğitim & Öğretim yılı bugün
açılış töreni ile başlıyor!

Değişen Normal

    Normal kelimesinin kökeni Fransızcaya dayanmaktadır. Fransızcada normal ‘kurala uygun’ anlamına gelmektedir. Fransızcaya ise Latince Norma kelimesinden geçtiği, ‘Norma’nın ise ‘marangoz gönyesi’ anlamından geldiği söylenmektedir. Kelimenin kökeninin daha eskilere eski Yunan ve Etrüsk diline dayandığı da düşünülmektedir. Aslında epey uzun bir yolculuk geçiren ‘Normal’ kelimesine bu dönemde yeni anlamlar yüklenmekte. ‘Normalleşme süreci’ ‘Yeni Normal’ gibi terimler şu an içinde bulunulan süreci tanımlayan ve dönemin özelliklerini özetleyen kalıplar haline geldi. Hala süren ve etkileri doğrudan veya dolaylı olarak herkes tarafından hissedilen bu süreçle ilgili herkesin en büyük isteği bitmesi olsa gerek. Belki de bu yüzden  normalleşmeye’ oldukça fazla anlam atfedilmekte ve bir an evvel her şeyin eskisi gibi olmasına yönelik aceleci ve tedbirsiz tutumlar görülmekte. Bu aslında doğal bir durum, herkes bildiği, daha az kaygı uyandıran, kontrol edebildiğini hissettiği yaşam şartlarına geri dönerek, görece güvenli bir şekilde yaşamaya devam edebilmek istiyor.

Peki, bu şu an da ne kadar mümkün?

    Uzmanlara göre uzun bir süre daha ‘yeni normal’ olarak adlandırılan ve bizlerin ‘normal’ tanımına oldukça yabancı bir sürecin içindeyiz, bu sürece ve getirdiklerine alışmalıyız. Hangi hijyen kurallarına, nasıl dikkat ederek fizyolojik sağlığımızı nasıl koruyacağımız konusunda her yerde sağlık çalışanları ve hazırlanan afişler en iyi şekilde yönlendirme yapıyor. Beden sağlığı ve ruh sağlığının bir bütün olduğu düşünülecek olursa bu aşamada ‘Ne hissediyorum?’, ‘Bu şekilde hissetmeme sebep olan durumlar neler olabilir?’ soruları oldukça önemli. Çünkü ruh sağlığı çalışanları da bu küresel afetin sebep olduğu küresel bir travma durumunun içinde olunduğunu, pek çok kişi de uyku bozuklukları, kaygı seviyesinde artış ve depresyon semptomları görüldüğünü belirtiyorlar. Bu durum daha önce yaşanan SARS gibi bulaşıcı hastalıkların yaşandığı süreçlerde de araştırmalarda desteklenmiş.  Bu nedenle bedeni ve ruhu aynı anda takip edebilmek şu an da oldukça önemli.
Tüm yaşanan olumsuzluklar ve belirsizlik süreci, kişilerin kendisini salgın konusunda oldukça yetersiz hissetmesine neden oluyor olabilir. Belirsizlik ve yetersizlik hissiyle beraber, kaygı ve panik duygusunun kontrolü de zorlaşıyor. Bu dönemde yetişkinlerin içsel kaynakları kimi zaman yetersiz kalabiliyor ve zorlanıyorken, çocukların psikolojik sağlıklarının korunması için daha fazla dikkat ve çaba gerekebilir.

    Covid-19 nedeniyle çocukların alışkın oldukları rutinlerinde özellikle okul yaşantılarında aniden ve keskin değişiklikler oldu. ‘Yeni normal’ hayatın içinde okula dair olan değişikliklerin de olduğunu ve okula dönebildikleri zaman döndükleri okulun da alıştıkları düzende olmayacağını bilmeleri de gerekiyor. Bunun yanı sıra okulda çocuklarınıza destek olmak için herkesin çabaladığını da bilmeliler. Bu dönemde çocukların ortaya çıkarttıkları tepkiler yaş gruplarına ve mizaçlarına göre farklılaşabilir. Öfke, değersizlik, korku, üzüntü, suçluluk, kaygı hissedebilirler ve bu duygularını ortaya huzursuzluk, aşırı yapışma, anne-babadan ayrılamama, saldırganlık, kâbuslar, belirgin odaklanma sorunları, yaşa ve gelişim düzeyine göre daha küçük yaş grubu davranışları sergileyebilirler. Okula gelmek, dışarıya çıkmak çocuklar için sıkıntılı bir mesele haline de gelebilir. Örneğin, kendileri okuldayken evdeki ya da işteki aile bireylerine kötü bir şey olacağından korkuyor olabilirler.
Ergen bireylerde ise sorunu inkâr etme ve hayatlarında değişiklik yapmaya direnç gösterme tutumları, uyku ve yeme sorunları, huzursuzluk, saldırganlık, içe kapanma, aşırı öfke, yoğun kaygı, fiziksel ağrılar ve davranış sorunları görülebilir.
Tüm yaşanan olumsuzluklar ve belirsizlik süreci, kişilerin kendisini salgın konusunda oldukça yetersiz hissetmesine neden oluyor olabilir. Belirsizlik ve yetersizlik hissiyle beraber, kaygı ve panik duygusunun kontrolü de zorlaşıyor. Bu dönemde yetişkinlerin içsel kaynakları kimi zaman yetersiz kalabiliyor ve zorlanıyorken, çocukların psikolojik sağlıklarının korunması için daha fazla dikkat ve çaba gerekebilir.
    

    Covid-19 nedeniyle çocukların alışkın oldukları rutinlerinde özellikle okul yaşantılarında aniden ve keskin değişiklikler oldu. ‘Yeni normal’ hayatın içinde okula dair olan değişikliklerin de olduğunu ve okula dönebildikleri zaman döndükleri okulun da alıştıkları düzende olmayacağını bilmeleri de gerekiyor. Bunun yanı sıra okulda çocuklarınıza destek olmak için herkesin çabaladığını da bilmeliler. Bu dönemde çocukların ortaya çıkarttıkları tepkiler yaş gruplarına ve mizaçlarına göre farklılaşabilir. Öfke, değersizlik, korku, üzüntü, suçluluk, kaygı hissedebilirler ve bu duygularını ortaya huzursuzluk, aşırı yapışma, anne-babadan ayrılamama, saldırganlık, kâbuslar, belirgin odaklanma sorunları, yaşa ve gelişim düzeyine göre daha küçük yaş grubu davranışları sergileyebilirler. Okula gelmek, dışarıya çıkmak çocuklar için sıkıntılı bir mesele haline de gelebilir. Örneğin, kendileri okuldayken evdeki ya da işteki aile bireylerine kötü bir şey olacağından korkuyor olabilirler.
Ergen bireylerde ise sorunu inkâr etme ve hayatlarında değişiklik yapmaya direnç gösterme tutumları, uyku ve yeme sorunları, huzursuzluk, saldırganlık, içe kapanma, aşırı öfke, yoğun kaygı, fiziksel ağrılar ve davranış sorunları görülebilir.
Tüm yaşanan olumsuzluklar ve belirsizlik süreci, kişilerin kendisini salgın konusunda oldukça yetersiz hissetmesine neden oluyor olabilir. Belirsizlik ve yetersizlik hissiyle beraber, kaygı ve panik duygusunun kontrolü de zorlaşıyor. Bu dönemde yetişkinlerin içsel kaynakları kimi zaman yetersiz kalabiliyor ve zorlanıyorken, çocukların psikolojik sağlıklarının korunması için daha fazla dikkat ve çaba gerekebilir.

    Covid-19 nedeniyle çocukların alışkın oldukları rutinlerinde özellikle okul yaşantılarında aniden ve keskin değişiklikler oldu. ‘Yeni normal’ hayatın içinde okula dair olan değişikliklerin de olduğunu ve okula dönebildikleri zaman döndükleri okulun da alıştıkları düzende olmayacağını bilmeleri de gerekiyor. Bunun yanı sıra okulda çocuklarınıza destek olmak için herkesin çabaladığını da bilmeliler. Bu dönemde çocukların ortaya çıkarttıkları tepkiler yaş gruplarına ve mizaçlarına göre farklılaşabilir. Öfke, değersizlik, korku, üzüntü, suçluluk, kaygı hissedebilirler ve bu duygularını ortaya huzursuzluk, aşırı yapışma, anne-babadan ayrılamama, saldırganlık, kâbuslar, belirgin odaklanma sorunları, yaşa ve gelişim düzeyine göre daha küçük yaş grubu davranışları sergileyebilirler. Okula gelmek, dışarıya çıkmak çocuklar için sıkıntılı bir mesele haline de gelebilir. Örneğin, kendileri okuldayken evdeki ya da işteki aile bireylerine kötü bir şey olacağından korkuyor olabilirler.
Ergen bireylerde ise sorunu inkâr etme ve hayatlarında değişiklik yapmaya direnç gösterme tutumları, uyku ve yeme sorunları, huzursuzluk, saldırganlık, içe kapanma, aşırı öfke, yoğun kaygı, fiziksel ağrılar ve davranış sorunları görülebilir.
Tüm yaşanan olumsuzluklar ve belirsizlik süreci, kişilerin kendisini salgın konusunda oldukça yetersiz hissetmesine neden oluyor olabilir. Belirsizlik ve yetersizlik hissiyle beraber, kaygı ve panik duygusunun kontrolü de zorlaşıyor. Bu dönemde yetişkinlerin içsel kaynakları kimi zaman yetersiz kalabiliyor ve zorlanıyorken, çocukların psikolojik sağlıklarının korunması için daha fazla dikkat ve çaba gerekebilir.

    Covid-19 nedeniyle çocukların alışkın oldukları rutinlerinde özellikle okul yaşantılarında aniden ve keskin değişiklikler oldu. ‘Yeni normal’ hayatın içinde okula dair olan değişikliklerin de olduğunu ve okula dönebildikleri zaman döndükleri okulun da alıştıkları düzende olmayacağını bilmeleri de gerekiyor. Bunun yanı sıra okulda çocuklarınıza destek olmak için herkesin çabaladığını da bilmeliler. Bu dönemde çocukların ortaya çıkarttıkları tepkiler yaş gruplarına ve mizaçlarına göre farklılaşabilir. Öfke, değersizlik, korku, üzüntü, suçluluk, kaygı hissedebilirler ve bu duygularını ortaya huzursuzluk, aşırı yapışma, anne-babadan ayrılamama, saldırganlık, kâbuslar, belirgin odaklanma sorunları, yaşa ve gelişim düzeyine göre daha küçük yaş grubu davranışları sergileyebilirler. Okula gelmek, dışarıya çıkmak çocuklar için sıkıntılı bir mesele haline de gelebilir. Örneğin, kendileri okuldayken evdeki ya da işteki aile bireylerine kötü bir şey olacağından korkuyor olabilirler.
Ergen bireylerde ise sorunu inkâr etme ve hayatlarında değişiklik yapmaya direnç gösterme tutumları, uyku ve yeme sorunları, huzursuzluk, saldırganlık, içe kapanma, aşırı öfke, yoğun kaygı, fiziksel ağrılar ve davranış sorunları görülebilir.
    
Çocuklara doğru bilgi oldukça net, dürüst ve yaşlarına uygun şekilde verilmeli ve emin olunamayan sözler verilmemelidir. Çocuklarla;
  

· Okulların açılması ile ilgili olan belirsizlik konusunda konuşabilecekleri ve istedikleri soruları sorabilecekleri ortam oluşturulmalıdır.

· Çevrenizde kimsenin asla hasta olmayacağını söylemek, ona bulaşmayacağını söylemek gibi gerçekliği tartışılır söylemler yerine, hasta olmamak için neler yapması gerektiğini konuşabilirsiniz.

· Okulların kapalı olması veya hemen açılamaması çok çok kötüymüş gibi anlatılmamalı, evde olmanın diğerlerine ve çocuğa nasıl bir fayda sağladığını çocuklar bilmeli.
  
· Maske-Mesafe-Temizlik kurallarına hala aynı şekilde dikkat etmesi gerektiğini ve bu kuralın uzun bir zaman geçerli olacağı açıklanmalı.

· Covid-19 ile ilgili doğru olmayan sosyal medya mecraları konusunda dikkatli olunmalı ve her duyduğunun doğru olmayabileceği açıklanmalıdır.

· Güvenli ve ebeveyn kontrolündeki çevirim içi ortamlardan arkadaşları ve öğretmenleri ile buluşması desteklenmelidir.
  
· Duygularını anlamalarına ve ifade etmelerine yardımcı olmak oldukça önemlidir. Neyi neden hissettikleri ve hissettikleri duygu ile nasıl mücadele edecekleri sadece bu dönem için değil hayatlarının geri kalanı için de oldukça gereklidir. Bu konuda sizin başa çıkma yöntemlerinizi ve tepkilerinizi modelleyeceklerini de unutmamak gerekir.

    UNICEF ailelerin yeni normale göre kendilerini organize etmelerinin önemli olduğunu belirtmiştir. Bunun için öncelikle sakin ve proaktif olmak sonrasında ise günün akışı ve var olan rutinler olabildiğince korunmaya devam edilmesinin önemli olduğunu çünkü çocukların bildikleri, öğrendikleri bir alanda kendilerini daha güvende hissedecekleri belirtilmiştir.  Güvenlik duygusunun korunması da bu dönemde çok önemlidir. Çocuk/genç birey kendisini güvende hissettiği zaman kaygısını paylaşmak, günlük rutinlerine dönmek ve zihninde anlamlandıramadığı sorunları çözebilmek konusunda yararlı olacaktır. Salgının durması için sağlık çalışanlarının emeğinden ve sizlerin dikkat ettiği noktalardan bahsedilebilir.

    UNICEF ailelerin yeni normale göre kendilerini organize etmelerinin önemli olduğunu belirtmiştir. Bunun için öncelikle sakin ve proaktif olmak sonrasında ise günün akışı ve var olan rutinler olabildiğince korunmaya devam edilmesinin önemli olduğunu çünkü çocukların bildikleri, öğrendikleri bir alanda kendilerini daha güvende hissedecekleri belirtilmiştir.  Güvenlik duygusunun korunması da bu dönemde çok önemlidir. Çocuk/genç birey kendisini güvende hissettiği zaman kaygısını paylaşmak, günlük rutinlerine dönmek ve zihninde anlamlandıramadığı sorunları çözebilmek konusunda yararlı olacaktır. Salgının durması için sağlık çalışanlarının emeğinden ve sizlerin dikkat ettiği noktalardan bahsedilebilir.
    

    UNICEF ailelerin yeni normale göre kendilerini organize etmelerinin önemli olduğunu belirtmiştir. Bunun için öncelikle sakin ve proaktif olmak sonrasında ise günün akışı ve var olan rutinler olabildiğince korunmaya devam edilmesinin önemli olduğunu çünkü çocukların bildikleri, öğrendikleri bir alanda kendilerini daha güvende hissedecekleri belirtilmiştir.  Güvenlik duygusunun korunması da bu dönemde çok önemlidir. Çocuk/genç birey kendisini güvende hissettiği zaman kaygısını paylaşmak, günlük rutinlerine dönmek ve zihninde anlamlandıramadığı sorunları çözebilmek konusunda yararlı olacaktır. Salgının durması için sağlık çalışanlarının emeğinden ve sizlerin dikkat ettiği noktalardan bahsedilebilir.
    

    UNICEF ailelerin yeni normale göre kendilerini organize etmelerinin önemli olduğunu belirtmiştir. Bunun için öncelikle sakin ve proaktif olmak sonrasında ise günün akışı ve var olan rutinler olabildiğince korunmaya devam edilmesinin önemli olduğunu çünkü çocukların bildikleri, öğrendikleri bir alanda kendilerini daha güvende hissedecekleri belirtilmiştir.  Güvenlik duygusunun korunması da bu dönemde çok önemlidir. Çocuk/genç birey kendisini güvende hissettiği zaman kaygısını paylaşmak, günlük rutinlerine dönmek ve zihninde anlamlandıramadığı sorunları çözebilmek konusunda yararlı olacaktır. Salgının durması için sağlık çalışanlarının emeğinden ve sizlerin dikkat ettiği noktalardan bahsedilebilir.

    Çocuklar dünyayı anne-babalarının, kendilerine bakım veren kişilerin gözlerinden görürler ve sizin hissedeceğiniz güvensizlik, kaygı onları daha da fazla endişelendirecektir ve duygusal tepkileri daha da şiddetlenecektir. Dolayısıyla ‘yeni normal’ içinde ebeveynlerin de kendilerini psikolojik olarak korumaları oldukça önemlidir. Kabullenmek ve kurallara uygun bir sistem içerisinde yaşamaya çalışmanın koruyucu olduğu unutulmamalı. Özellikle bu dönemde bireysek olarak değişen ancak koruyucu faktörler olarak görülebilecek aktivitelere zaman ayırmak önemlidir. Örnek olarak gevşemek için nefes egzersizi, aşamalı kas gevşetme egzersizi, meditasyon, spor yapmak, sevilen bir hobiyle uğraşmak gibi aktivitelere de yer verilebilir.

    Şu anda var olan kısıtlamaların hafifletilmesi, sosyal ilişkilerin artması ‘Yeni Normal’ algısının dışında tavırlar sergilenmesine neden oluyor olabilir. Ancak kısıtlamaların geri dönmesi ihtimalini göz önünde bulundurarak, çocuklarınızı bu ihtimale uygun zamanda hazırlamak onların olası bir hayal kırıklığı yaşamalarını da engelleyecektir.
    Yaşanan salgının oldukça korkutucu yönlerinin var olduğu ne kadar gerçekçiyse, korunmak için yapılacak pek çok şey olduğu da aynı oranda gerçekçi bir bakış açısıdır. Bizleri fiziksel olarak Covid-19’dan ve ruhsal olarak zorlanmaktan tedbir kadar koruyan şeylerden biri de, olayları iyi ve kötü yanlarıyla gerçekçi bir şekilde değerlendirebilmektir.
  
 

Barzilay, R., Moore, T. M., Greenberg, D. M., DiDomenico, G. E., Brown, L. A., White, L. K., ... & Gur, R. E. (2020).
Resilience, COVID-19-related stress, anxiety and depression    during the pandemic in a large population enriched for healthcare providers. Translational psychiatry, 10(1), 1-8.
Bozkurt, Y., Zeybek, Z., & Aşkın, R. Covid-19 Pandemisi: Psikolojik Etkileri Ve Terapötik Müdahaleler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(37), 304-318.
Çaykuş, Ö. G. E. T., & Çaykuş, Ö. Ü. T. M. Covıd-19 Pandemi Sürecinde     Çocukların      Psikolojik Dayanıklılığını Güçlendirme Yolları:  Ailelere, Öğretmenlere Ve Ruh Sağlığı Uzmanlarına Öneriler. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 95-113.
Da Silva, A. G., Miranda, D. M., Diaz, A. P., Teles, A. L. S., Malloy-Diniz, L. F., & Palha, A. P. (2020). Mental health: why it still matters in the midst of a pandemic. Brazilian    journal of psychiatry, (AHEAD).
UNICEF (2020d). How teachers can talk to children about coronavirus disease (COVID-     19).
https://www.unicef.org/coronavirus/how-talk-your-child-about-coronavirus-covid-19 adresinden ulaşılmıştır.
https://www.psikiyatri.org.tr/uploadFiles/2420201236-cocuklarCOVID.pdf  ( Covid-19 ve   Çocuklar, Türkiye Psikiyatri Derneği )
https://www.psikiyatri.org.tr/uploadFiles/2132020115258-gevsemebrosur.pdf ( Gerginlikle Başa Çıkmak İçin Uygulanabilecek Yöntemler )